Obraz kliniczny depresji zmienia się w zależności od wieku rozwojowego dziecka, a dopiero od okresu adolescencji ma obraz kliniczny zbliżony do depresji dorosłych.

U 8-latków depresja związana jest z pesymizmem i wycofywaniem się z kontaktów społecznych.

U 12-latków - z pesymizmem i symptomami natury fizycznej (zaburzenia snu, bóle brzucha, zaburzenia łaknienia)

U 17-latków symptomy depresyjne współwystępują z koszmarami sennymi i myślami samobójczymi.

Generalnie obraz kliniczny depresji u dzieci młodszych jest uboższy niż u młodzieży. Ogranicza się do objawów somatycznych i spadku aktywności psychomotorycznej. Później dopiero pojawiają się dodatkowo autodestrukcja i zaburzenia funkcji intelektualnych. Zaburzenia nastroju i aktywności występują w obrazie depresji niezależnie od wieku życia.

Obraz kliniczny depresji dziecięcej ma tendencję upodabniać do depresji dorosłych w miarę dojrzewania dziecka.

Rodzaj symptomów depresji w dużym stopniu wyznaczany jest przez płeć.

Dziewczęta są częściej spowolniałe, skłonne do wahań nastroju, z dominującymi negatywnymi wyobrażeniami dotyczącymi własnego ciała, nasiloną obecność objawów somatycznych, wzmożonym lękiem.

Chłopcy manifestują drażliwość, zaburzenia w zachowaniu, agresję i autoagresję, podejmowanie prób samobójczych zakończonych śmiercią.

Różnice symptomów pomiędzy dziewczętami a chłopcami stwierdza się dopiero w okresie adolescencji (dziewczęta manifestują je 2 lub 3 razy więcej niż chłopcy).

Generalnie objawy depresji u dzieci można podzielić na 4 kategorie:

I. objawy emocjonalne: przygnębienie, utrata radości, ograniczenie lub utrata związków emocjonalnych.

II. objawy poznawcze: trudności z podejmowaniem decyzji, nieadekwatną, niską samoocenę, negatywne wyobrażenia dotyczące własnego ciała.

III. objawy motywacyjne: sparaliżowanie woli, wycofanie się z kontaktów, wzrost zależności czy pojawiające się myśli samobójcze.

IV. objawy fizyczne: zmęczenie, utrata apetytu, zaburzenia snu.

ROZPOWSZECHNIENIE DEPRESJI W POPULACJI DZIECIĘCEJ

W ciągu ostatnich 30 lat znacząco wzrosła liczba osób zapadających na depresję. Wskaźnik rozpowszechnienia depresji w populacji dziecięcej waha się od 1,9% do 38,1%. W badaniach prowadzonych przez Jacka Bombę rozpowszechnienie depresji u dzieci i młodzieży kształtuje się następująco:

6,66% w grupie 5-latków

11,34% w grupie 10-latków

28,15% w grupie 13-latków

19,25% w grupie 17-latków

Rozpowszechnienie depresji wzrasta wraz z wiekiem i jest najwyższe we wcześniejszej fazie adolescencji, ze względu na występujące w okresie dojrzewania niezwykle dynamiczne zmiany hormonalne, predyspozycje poznawcze oraz czynniki socjokulturowe (m.in. mechanizm dziedziczenia społecznego).

W ciągu ostatnich lat zgromadzono dane, z których jednoznacznie wynika, iż rozpowszechnienie zaburzeń depresyjnych u dzieci wzrasta, a średnia wieku, w którym się pojawiają znacznie się obniża.

MYŚLI I CZYNY SAMOBÓJCZE W PRZEBIEGU DEPRESJI DZIECIĘCEJ

Wszystkim fazom depresji towarzyszy znaczne zagrożenie samobójstwem. Chociaż wiemy, że ludzie odbierają sobie życie z różnych przyczyn to jednak ok. 50% samobójstw popełniają pacjenci z depresją. Paradoksem jest, że często śmierć zadają ci, którzy mają już za sobą najgłębsza fazę ataku depresji.

Samobójstwa są rzadkie u dzieci przed 10 r. ż., ale liczba samobójstw wzrasta bardzo szybko między 15. a 19. r. ż., następny wzrost wskaźników następuje po 20. r. ż.

Ok. 89% dzieci depresyjnych doświadczało myśli samobójczych. Ok.14% dzieci z depresją miało za sobą podejmowane próby samobójcze.

Czynniki poprzedzające podjęcie prób samobójczych:

• Rozwód rodziców
• Konflikty interpersonalne
• Trudności szkolne
• Choroba fizyczna i psychiczna rodziców
• Problemy finansowe

Dla dzieci młodszych czyny samobójcze związane są z problemami związanymi z separacją, odrzuceniem przez rówieśników, a dla dzieci starszych problemy takie jak: utrata dziewczyny, przyjaciela czy konflikty interpersonalne.

Duża liczba ostatnich wyników badań pokazuje wyraźnie, iż dzieci po próbach samobójczych częściej niż pozostałe doświadczały wcześniej fizycznego i/lub seksualnego wykorzystywania.

LECZENIE DEPRESJI:

FARMAKOTERAPIA:

• Leki przeciwdepresyjne
• Leki stabilizujące nastrój
• Psychoterapia

Ważne: Jeśli zachowanie Twojego dziecka Cię niepokoi, koniecznie skonsultuj się z psychologiem. Depresja jest poważną chorobą, której nie wolno lekceważyć. Nieleczona może doprowadzić do tragicznych skutków.

mgr Ewa Szczybelska - psycholog szkolny